- براي رسيدن به اين سبک جديد، کار خاصي انجام داديد يا فقط تمرين کرديد؟
تمرين
که اصل کار بود اما در کلاسهاي متفاوتي شرکت کردم؛ از صرف و نحو عربي
گرفته تا فصاحت و بلاغت در کلام عرب و آشنايي با موسيقي کلاسيک عربي و
ايراني. تلاوتهاي استادان مختلف قرآن را به شيوه قياسي و علمي مورد بررسي
قرار دادم؛ در حالي که شايد تا پيش از آن فقط با گوش دادن، تلاوتها را
پيگيري ميکرديم. تفسيرهاي مختلف را مطالعه کردم تا بر معناي آيات هم
مسلط شوم چون با لحني که بر آيه تحميل شود، مخالفم، معتقدم الحان بايد در
خدمت معناي آيات قرار داشته باشند. در نهايت همه اينها را کنار هم قرار
دادم و به سبک جديد تلاوت رسيدم.
از
پنج سالگي به همراه برادر بزرگترم «حاج حميدآقا» با سبک مصطفي اسماعيل
تلاوت ميکرديم تا اينکه در سن 12 سالگي، رتبه نخست مسابقات بينالمللي
عربستان را به دست آوردم
- پس براي رسيدن به لحني که مطابق با معناي آيات باشد، داشتن استاد مفاهيم قرآن اهميت دارد؟
صد
در صد. تلاوت قرآن بايد تاثيرگذار باشد. قارياي که مفاهيم آيات را به
خوبي نداند، نميتواند قرائتي را ارائه کند که منطبق بر معنا باشد.
- سبک حامد شاکرنژاد چه ويژگيهايي دارد؟
عصر
طلايي قرائت قرآن در مصر به چند دوره تقسيم ميشود. در هر دوره، استاتيد
بزرگي ظهور کردند که در تلاوتشان ويژگيهاي خاصي بود. من سعي کردم همه آن
ويژگيها را در سبکم قرار دهم؛ حزن استاد رفعت، انطباق لحن بر معنا در
قرائت مصطفي اسماعيل، قدرت و شفافيت صوت عبدالباسط، نرمي و لطافت استاد
شحات انور، نفس طولاني سيد متولي عبدالعال و تحريرهايريزي که در تلاوت
استاد غلوش وجود دارد. شايد بهتر باشد بگويم سبک حامد شاکرنژاد، تلفيقي
است از سبکهاي استادان بزرگ مصر، همراه با نغمات ريز ايراني و عربي.
- با اين حساب، سبک جديدي ارائه ندادهايد چند سبک مختلف الگو برداري کردهايد...
اشتباه
نکنيد، اين الگوبرداري نيست. هر تلاوت برجستهاي با ملاکهايي سنجيده
ميشود که لازمه تلاوت است؛ مانند حزين بودن، انطباق لحن بر معنا، شفافيت
صوت، نرمي و آرامش و ... . حالا اين لازمههاي تلاوت، در لحن و صوت بعضي
از استادان بزرگ آشکار است و هر کدام از آنها به يکي از اين ويژگيها
شناخته ميشوند. پس رعايت اين موضوع در قرائتم به اين معنا نيست که از
آنها الگوبرداري کردهام.
بايد
در قرائت تحرير زد؛ حالا شايد اين تحرير در قرائت مصطفي اسماعيل هم وجود
داشته باشد. من اين مثالها را براي تقريب ذهن عنوان کردم. با اين حال به
بزرگاني مانند شيخ رفعت و مصطفي اسماعيل و خيليهاي ديگر افتخار ميکنم و
باز هم تاکيد دارم که همه ما حتي همين اساتيد بزرگ، زماني تقليد ميکرديم.
- الان چند نفر از قاريان به سبک شما تلاوت ميکنند؟
آمار
دقيقي ندارم اما عدهاي به همين سبک جديدي که ارائه دادهام، تلاوت
ميکنند. بعضيها هم از حرکت و جنبشي که در قرائت ايجاد کردهام، پيروي
ميکنند. در واقع اين حرکت من نوعي خودباوري در جوانان ايجاد کرده.
خيليها به اين نتيجه رسيدهاند که ميتوانند از تقليد پا را فراتر
بگذارند و سبک جديد ابداع کنند.
- اما هنوز هم بيشتر جوانان از قاريان مصري تقليد ميکنند. اصلا چرا پيشکسوتان قرآني به جوانها سبک شاکرنژاد را توصيه نميکنند؟!
اين
حرکت تازه آغاز شده و براي رسيدن به شرايط مطلوب راه درازي در پيش داريم.
براي من اهميتي ندارد که کسي جوانان و نوجوانان را ترغيب کند تا به سبک
حامد شاکرنژاد بخوانند اما حالا که حرف به اينجا کشيده شد، بايد بگويم که
خيليها قدرت پذيرش اين موضوع را ندارند و مخالفت ميکنند اصلا نميخواهند
بپذيرند که يک ايراني سبک جديدي ارائه داده است.
حرکات دست و سر، حالات شخصي است و به سبک خواندن ارتباطي ندارد، هيچ عمدي هم در کار نيست
- چرا؟ مگر با شما دشمني دارند؟!
نه،
اين حرفها نيست. به قول قديميها «مرغ همسايه، غاز است». اگر قاري مصري
در ايران 95 درصد تقليد کند و فقط پنج درصد از خودش بخواند، خيليها فقط
آن پنج درصد را ميبينند و کل تعريف و تمجيد ميکنند که اين قاري مصري
صاحب سبک است اما اگر شاکرنژاد فقط پنج درصد تقليدي بخواند و 95 درصد از
خودش تلاوت کند، همه پنج درصد تقليدي را ميبينند. باور کنيد من
نميخواهم از خودم تعريف کنم. اصلا بحث شخص حامد شاکرنژاد نيست، بحث
درباره يک قاري شيعه و ايراني است. چرا ما نبايد به اين موضوع افتخار کنيم؟
- شما در حرکت دست و سر هم شيوه خاصي داريد و گاهي مانند قراء مصري عمل ميکنيد. آيا اينها هم جز و سبکتان است؟!
حرکات
دست و سر، حالات شخصي است و به سبک خواندن ارتباطي ندارد، هيچ عمدي هم در
کار نيست و اين حرکات ناخوادآگاه از درونم سرچشمه ميگيرند نميدانم چقدر
درست است اما معتقدم قاري بايد راحت بتواند با حرکات دست يا سرمعناي آيات
را به مخاطب القا کند؛ يعني شايد يکجا لازم باشد قاري با دستش، نکتهاي
را تاکيد کند بايد توجه داشته باشيم که همه چيز بايد در خدمت معنا باشد.
- زماني که مقلد بوديد به سبک کدام استاد ميخوانديد؟
به
سبک مصطفي اسماعيل؛ چرا که بارها از مقام معظم رهبري شنيده بودم که ايشان
ميگفت مصطفي اسماعيل طوري تلاوت ميکند که انگار قرآن همان لحظه نازل شده
است.